English
Germany
سرزمين یزد جلوه‌هايي از باشكوه‌ترين و درخشانترين ميراث فرهنگي و تمدن كهن ادوار مختلف تاريخي ايران را در خود جاي داده
-سرزمين یزد جلوه‌هايي از باشكوه‌ترين و درخشانترين ميراث فرهنگي و تمدن كهن ادوار مختلف تاريخي ايران را در خود جاي داده است. تاريخ سكونت انسان در اين خطه از هزاره سوم پيش از ميلاد فراتر رفته است، به طوري كه در عهد پيشداديان طوايف در حال كوچ از بلخ به پارس، اين سرزمين را يزدان، ناميدند و از آن زمان به بعد يزد محل عبادت شد. از مهمترين مراكز اسكان اوليه اين سرزمين به مهرپادين (مهريز) فهرشان، پهره (فهرج)، خورميش، ادر (اردكان)، شواز، قلاع موبدان (ميبد)، طرنج، عقدا و اشكذر مي‌توان اشاره كرد. این شهر به عنوان محلي پاك و مقدس در رأس تمام آبادي‌هاي مزبور قرار داشته است.
استان یزد با حدود ۷۴۴۹۳ كيلومتر مربع وسعت، چهارمين استان وسيع كشور است كه درقسمت مركزي فلات ايران در حاشيه ي دشت هاي كوير لوت قراردارد وبين عرض هاي درجه و۵۲ دقيقه تا ۳۳ درجه و۲۷ دقيقه شمالي وطول درجه و دقيقه تا ۵۶ درجه و۳۷ دقيقه شرقي واقع شده است.
استان يزد داراي شهرستان (يزد، ابركوه، اردكان، بافق، تفت، خاتم، صدوق، مهريز و ميبد)، شهر ، ۲۰ بخش و۵۱ دهستان بوده با استان هاي سمنان از شمال غرب، اصفهان از غرب، فارس از جنوب غرب، خراسان جنوبي از شرق، خراسان رضوي از شمال شرق وكرمان از شرق وجنوب شرق همسايه است.
آب انبارها، بادگيرها، كوچه هاي آشتي كنان و آسياب هااز مشخصه هاي اين استان است.
از كوه هاي شاخص اين استان مي توان به شيركوه، خرانق، هدش، سياه كوه، معراجي، ساغند، هرات ومروست، ندوشن وبوستان اشاره كرد.
بهره برداري از سفره آب زيرزميني از طريق قنات صورت مي گيرد.ازقنوات مهم استان، مي توان به قنات اهرستان، دولت آباد، غياث آباد وزارچ اشاره كرد.
متوسط بارندگي در سطح استان ۱۰۸ ميلي متر ، ميانگين درجه حرارت حداقل و حداكثر ۴۷+ درجه سانتيگراد مي باشدشهرستان يزد:شهرستان يزد دومين «شهرخشت خام » و «تاريخي» جهان است. وسعت اين شهرستان كه مركز استان است كيلومتر مربع وشامل ۲ بخش «مركزي» و«زارچ» با شهرهاي يزد، حميديا، شاهديه، زارچ ودهستان هاي فجر ،فهرج، اله آباد ومحمّد آباد است.
جمعيت شهرستان يزد نفر بوده كه از اين تعداد، ۴۸۱۴۷۹ نفر آن جمعيت شهري و نفر جمعيت روستايي است قدمت يزد به ۸ تا ۱۲ هزار سال مي رسد. نامهاي قديم يزد، ايساتيس و كثه بوده و به «شهر بادگيرها» ، «شهر دوچرخه ها» و «دارالعباده» معروف است.
بافت تاريخي يزد با مساحت عرصه ۷۴۳ ومساحت حريم ۵۰۰۰ هكتار وبيش از فضاي قديمي در ثبت آثار ملي قرار گرفته است.در اين بافت، خانه هاي دوره ايلخاني همچون گذشته، مسكوني هستند واز اين نظر اين بافت تاريخي ،منحصر بفرد است.
شهر يزد دربين ايرانيان ، به شهر بادگيرها معروف است كه در واقع ، بادگيرها سيستم تنفسي شهر محسوب مي شوند ودر فضاهاي مسكوني وقديمي ديده مي شوند.بادگيرها از چهار قسمت بدنه، قفسه، تيغه ها وسقف تشكيل شده اند.
از بناهاي تاريخي يزد مي توان به مسجد جامع كبير، بقعه سيدركن الدين، مسجدفُرط، مجموعه اميرچخماق، مسجد حظيره، مسجدملااسماعيل، شاهزاده فاضل، باغ دولت آباد، حمام خان، آتشكده، آب انبار شش بادگيري، خانه محمودي، خانه لاري ها، بازار و… اشاره كرد.یزد اولین شهر خشتی ، دومین شهر تاریخی جهان بعد از شهر ونیز ایتالیا و از سرزمینهای کهن و تاریخی ایران زمین است.
ابن حوقل در کتاب «ایران فی صورة الارض» درباره یزد می‌نویسد: «از مهمترین شهرهای ولایت اصطخر از سوی خراسان «کثه» است و آن حومه یزد و ابرقویه می‌باشد… کرمان) و (پارس – خراسان) قرار داشت، جزء سرزمینهای دوردست مادها شمرده‌اند
احمد بن حسین بن علی کاتب یزدی، می‌نویسد : «هنگامی که عده‌ای از بزرگان ایران در ری علیه اسکندر مقدونی به مخالفت پرداختند، اسکندر آنان را دستگیر کرد و خواست که همراه خود به استخر فارس ببرد، چون به ناحیه‌ی یزد رسید، زندانیان را درچاهی محبوس کرد و آن محل را کِثَه (به یونانی یعنی زندان) نامید. پس از اینکه اسکندر یزد را ترک گفت، نگهبانان به کمک زندانیان به آبادانی و عمران یزد همت گماشتند»برخی از جغرافی نگاران، تاریخ ساخت یزد را به یزدگرد اول، ساسانی نسبت می‌دهند که وجه تسمیهی یزد در ارتباط با نام وی و واژهی «یزش» به معنی ستایش و نیایش در زبان فارسی میانه است. بهرام گور نیز در هنگام حرکت خود به سوی خراسان چون به ولایت کثه (یزد) رسید، بیماری وی اندکی بهبود یافت و این سرزمین مبارک داشت و دستور داد در آنجا شهری بسازند و چون به نام یزدان می‌ساخت آن را «یزدان گرد» نام نهاد.چون بهرام گور درگذشت یزدگرد به پادشاهی رسید. وی دو پسر داشت به نام شاه فیروز و شاه بلاس. بعد از مدتی یزدگرد، یزد را به دو فرزندش بخشید و آن دو شهر را بین خود تقسیم کردند. شاه فیروز دو ده در ولایت یزد ساخت، یکی «فیروز آباد مجو مرد» و دیگری «فیروز آباد میبد».زمانی که انوشیروان به حکومت رسید، یزد را به دختر خود «مهرنگار» بخشید و وی را از مداین به یزد فرستاد و در آنجا ساختمان‌های زیادی ساخت.در هشت فرسنگی یزد دهی ساخت و آن را «مهرگرد» نام گذاشت و اکنون آن قریه را «مهریجرد» می‌گویند. همچنین در کنار میبد دهی ساخت و آن را «مهرجرد» نام نهاد و برادر وی «شاه هرمز» در جنب مهریجرد دهی ساخت و آن را «هرمیز» نام گذاشت که اکنون به «خورمیز» شهرت دارد.پس از انوشیروان خسروپرویز به پادشاهی رسید. وی ولایت یزد را به دو دختر خود به نام‌های ایران دخت و توران دخت بخشید و دستور داد دهی بسازند و آن را «توران پشت» نام نهاد.
_وجه تسميه يزد:
)يزد( دارد. به اعتقاد تعدادي از تاريخ نويسان ، دردوره ساسانيان، به فرمان يزد گرد اول در اين محل، شهري به نام «يزدان گرد» بنا گرديده است. نام يزد از همين عنوان گرفته شده وبه معناي مقدس، فرخنده ودرخور آفرين است.
مورّخان يوناني، شهر كهن وباستاني را «ايساتيس» خوانده اند كه احتمالاً بعد از ايجاد شهر كهن «كثه » پديد آمده است. پس از ظهور اسلام و گرايش مردم ايران به اين آيين، به يزد لقب)دارالعباده(واژهٔ یزد در لغت به معنای مقدس و پاک بوده و وجه‌تسمیهٔ این شهر، سرزمین مقدس و شهر خدا است
_صنايع دستي و سوغات استان يزد:
سفال وسراميك- كاشي سازي – آهنگري (چلنگري.(شیرینیهای یزد:شیرینی پزی در یزد سابقه طولانی دارد. در یزد شیرینی های سنتی مانند باقلوا، قطاب، لوز نارگیل، پشمک، نان برنجی و حاجی بادام و…مردم این استان از « نژاد آریادی » و « ایرانی » هستند و به علت موقعیت جغرافیایی ویژه این استان ، از آمیختن با نژادهای غیر ایرانی تا اندازه ای مصون مانده اند . در روزگار باستان و با آغاز شهرنشینی در این سرزمین ، نژادهای دیگری در این ناحیه زندگی می‌کردند که با نژادهای اصلی ترکیب شدند . علاوه بر مهاجرت آریایی‌ها به ایران ، در دوره‌های بعد نیز ، گروه‌های از اعرب ، ترک‌ها ، مسیحی‌ها و کلیمی‌ها به این منطقه آمده و در این جا ساکن شدند .
مردم استان به « زبان فارسی رایج » ، با پاره ای ویژگی‌های گویشی سخن می‌گویند . برخی ویژگی‌های گویشی در میان شهرستانهای این استان محسوس است . زبان شناسان نیم زبان‌های جدید ایرانی را به دو دسته غربی و شرقی تقسیم کرده اند . « لهجه یزدی » جزو « نیم زبان‌های مرکزی دسته غربی » است که در بخش غرب فلات ایران ، تا حدود مرزهای ایران رواج دارد . علاوه بر این‌ها ، « زرتشتیان یزد » به زبان نیاکان خویش یعنی « زبان فارسی دری » سخن می‌گویند . ولی این زبان به دلیل پاره ای عوامل اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی با زبان فارسی ترکیب شده و کم کم به فراموشی سپرده می‌شود .یزد اولین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی جهان بعد از شهر ونیز ایتالیاست استان یزد از سرزمینهای کهن و تاریخی ایران زمین است.مردم یزد به زبان فارسی رایج با گویش یزدی سخن می‌گویند و بسیاری از واژه‌ها و ترکیبات زیبای فارسی را در گویش خود حفظ کرده‌اند. در استان یزد برخی ویژگی‌های گویشی میان شهرستانهای مختلف محسوس است. معتقدان به آیین زرتشتی در میان خود هنوز به زبان نیاکانشان سخن می‌گویند و به ویژه مراسم مذهبی خود را با این زبان انجام می‌دهند. گویش یزدی بخشی از فارسی دری (فارسی خالص و اولیهٔ
_دین مردم یزد:
بیشتر مردم یزد مسلمان و شیعه دوازده امامی هستند. همچنین گروه بزرگی از زرتشتیان ایران در یزد ساکن هستند. اقلیت کوچکی از یهودیان نیز ساکن این شهر می‌باشند.